| Notes |
['herdrukt in LFK VIII 160-192\n\n\'De gedenkschriften van mevrouw Kinkel en de gedenkschriften van mevrouw Strauss; van die Agnese welke gedurende eenige jaren de echtgenoot was van den schrijver van het Leben Jesu; van die Johanna welke den bonnschen hoogleeraar en rooden republikein van 1848 haar man noemde en hem getrouw bleêf in zijne londensche ballingschap - onze nieuwsgierigheid, onze weetlust, onze belangstelling, ons medegevoel, vinden hier te gelijkertijd opwekking en bevrediging. [*J12]\nUit Johanna Kinkel\'s eigen mond te vernemen hoe zij, van haar eersten man gescheiden en door muzieklessen in haar onderhoud voorziende, haar katholiek geloof afzwoer en Kinkel\'s vrouw werd; hoe zij met hem en met hare kinderen leefde te Bonn; wat zij gevoelde, toen de omwenteling uitbrak en zijne partij het onderspit delfde; hij tot levenslange tuchthuisstraf veroordeeld werd, en zij hem niet bezoeken mogt in de gevangenis; hij te Keulen wegens een tweede politiek vergrijp in boevepak teregtstond, en men haar verhinderen wilde hem te omhelzen; hoe zij te moede was toen zij vernam dat hij uit zijne cel was ontsnapt; hoe zij met hem naar Engeland vlugtte, en daar op nieuw in haar aangeboren en geoefend muzikaal talent een bestaan vond; hoe de kolonie van duitsche ballingen en vogelvrij verklaarden in de engelsche hoofdstad leefde, en waarmede de arme kolonisten zich geneerden; welke plaats zijzelf innam in dien kring en daarbuiten; welke nieuwe betrekkingen zij aanknoopte in het vreemde land; hoe zij dacht over de engelsche zeden en gebruiken; in welken gemoedstoestand zij onder den vreemden hemel verkeerde; hoe ten slotte het voorgevoel dier ongeneeslijke wanhoop in haar ontwaakte, welke na eene tienjarige ballingschap haar met eigen hand een einde zou doen maken aan een leven welks last zij niet langer dragen kon, - de kennismaking met zulk een romanesken en in vele opzigten tragischen levensloop loont inderdaad de moeite. [*D9]\n[...]\nHoewel in geen der beide geschriften die ik aankondig, - zoo komt de onbescheidenheid om haar loon! - iets van dit alles te lezen staat, Hans Ibeles is daarom toch wel een dier verhalen welke men in één adem uitleest [*K5]; en al reikt het werk van Agnese Schebest, uit litterarisch oogpunt, aanmerkelijk minder hoog dan dat van Johanna Kinkel, ook Aus dem Leben einer Künstlerin is een onderhoudend, verrassend, in menig opzigt leerzaam boek.\n[...]\nReeds gaf ik een aantal punten op waaromtrent men vruchteloos in de twee deeltjes naar de ware geschiedenis van het beroemd echtpaar zoeken zal. Al staat onder Johanna\'s naam op den titel te lezen ‘aus ihrem Nachlass’, en al zou men daarbij aan een nagelaten dagboek van eigen gemoedsaandoeningen denken, het persoonlijke is hier voor de oogen der wereld met een digten sluijer bedekt. Doch welke is de hoofdinhoud van den roman?\n[...]\nHet geheele boek is geschreven in den gemakkelijken toon dien men uit Johanna Kinkel\'s novellen van vroeger dagteekening kent. [...] Somtijds ontbreekt, aan de schildering van den hartstogt der liefde, de gloed waardoor de vertelling Musikalische Orthodoxie zich aanbeveelt. Nergens daarentegen hapert het aan den gladden en satirieken humor die weleer (in Aus dem Tagebuch eines Componisten) haar deed verhalen hoe, bij het aanhooren eener slecht bespeelde viool, zij nooit de gedachte van zich kon afzetten dat uit die jammerende toonen de schim sprak derzelfde kat die, voor het vervaardigen der e -snaar van het instrument en ten einde door haar offerdood aan het menschdom een uitgelezen vermaak te bereiden, haar gedarmte had moeten prijsgeven.\nDoch in weerwil der vele genoegelijke bladzijden waarmede Hans Ibeles gestoffeerd is hangt er over het boek eene wolk. Met de schrijfster van het komponisten-dagboek gesproken: men kan het denkbeeld niet van zich afzetten dat er door Dorothea\'s lijden hier en daar eene zinspeling op Johanna\'s eigen levensgeschiedenis schemert. Verder evenwel dan deze zeer enge grenzen, dunkt mij, strekt het persoonlijke zich niet uit.\n[...]\nMijne lezers kunnen niet meenen dat deze bladzijden, gewijd aan de herlezing van den letterarbeid van twee vermaarde duitsche vrouwen, bestemd zijn als tegenhanger te dienen van hetgeen men met betrekking tot de hedendaagsche schrijfsters van Groot-Brittannie elders opgemerkt vindt. De gegevens voor zulk een parallel ontbreken, of zouden hoogstens van hier en ginds, en dan nog in ongenoegzame mate, met moeite bij elkander kunnen gebragt worden. De engelsche vrouwe-roman, in Nederland zeer populair, behoort medegerekend te worden onder de vaste faktoren van het gemoeds- en verbeeldingsleven der 19de eeuw. Daarentegen wordt in de nieuwere duitsche bellettrie, met loffelijke uitzonderingen, door den arbeid der vrouwen geen eerste plaats beslagen. Bovendien is dit gedeelte der duitsche letterkunde, voor zooveel althans aangaat de kennis uit de eerste hand, te onzent over het gemeen een gesloten boek.\n[...]\nJohanna Kinkel\'s roman zoowel als Agnese Schebest\'s herinneringen uit haar kunstenaarsleven, zijn beiden gebrekkig gebouwd, onevenredig van deelen, zwak gedacht, ongelijk van stijl. Doch ware talenten zijn altoos gemakkelijk herkenbaar. Schitteren zij niet in het een, zij munten uit in het ander. Bezitten zij geen beeldende kracht genoeg om een zamengesteld gewrocht te scheppen, zij dragen steenen aan die ook de keurigste bouwmeester met welgevallen beziet. Er zijn betrekkelijke volkomenheden waartoe de middelmatigheid zich nimmer verheft.\n[...]\nNaast het beeld van Johanna Kinkel had ik dat van Fanny Lewald behooren te plaatsen; en indien het mij te doen ware geweest om eene galerij van duitsche romancières van den allerjongsten tijd, zou ik gewag hebben behooren te maken van Louise Mülbach in het historisch, en van Ottilie Wildermuth in het huiselijk genre. Doch niet aan een ieder wordt hét gegeven om al zijne schulden op eenmaal te kunnen afdoen; en wat niet is, zegt het spreekwoord, kan nog komen."\n\nCBH\n\nstandardizingsept12AsK\nJudgment/evaluation :\n-\tPostive about work: it\'s an easy read, brimming with sleek satyrical humour, positive remarks about earlier novels. "Hans Ibeles is daarom toch wel een dier verhalen welke men in één adem uitleest"\n-\tNegative about work: badly structured, weak: ""Johanna Kinkel\'s roman zoowel als Agnese Schebest\'s herinneringen uit haar kunstenaarsleven, zijn beiden gebrekkig gebouwd, onevenredig van deelen, zwak gedacht, ongelijk van stijl."\n-\t"... BUT ...": he sometimes longs for the \'loving glow\' found in her earlier work: "Somtijds ontbreekt, aan de schildering van den hartstogt der liefde, de gloed waardoor de vertelling Musikalische Orthodoxie zich aanbeveelt." Busken Huet is positive at first, negative later on, and neutral in conclusion, stating that true talents are easily recognizable because they make up for flaws in one area by excelling in another: "Doch ware talenten zijn altoos gemakkelijk herkenbaar. Schitteren zij niet in het een, zij munten uit in het ander. Bezitten zij geen beeldende kracht genoeg om een zamengesteld gewrocht te scheppen, zij dragen steenen aan die ook de keurigste bouwmeester met welgevallen beziet. Er zijn betrekkelijke volkomenheden waartoe de middelmatigheid zich nimmer verheft."\n\nProviding anecdotes about her :\n-\tMarriage: divorced first husband, happy marriage with second husband\n-\tTalent for activities other than writing: music teacher\n-\tLife struggles and hardships: was destitute after divorce, followed her exiled second husband to England, committed suicide ten years later (after relating these facts Busken Huet remarks that none of them have anything to do with the novel discussed here)\n\nFinancial aspects, referring to :\n-\tMoney earned: as a music teacher\n\nComparisons to/mentions of other women authors :\n-\tIn positive sense (for this author): Busken Huet rates Kinkel\'s work higher than Agnese Schebest\'s: "al reikt het werk van Agnese Schebest, uit litterarisch oogpunt, aanmerkelijk minder hoog dan dat van Johanna Kinkel"\n-\tIn negative sense (for this author): he would like to create a gallery of recent German female novelists (with Fanny Lewald, Louise Mülbach and Ottilie Wildermuth), but Kinkel and Schebest would not be in it: "Naast het beeld van Johanna Kinkel had ik dat van Fanny Lewald behooren te plaatsen; en indien het mij te doen ware geweest om eene galerij van duitsche romancières van den allerjongsten tijd, zou ik gewag hebben behooren te maken van Louise Mülbach in het historisch, en van Ottilie Wildermuth in het huiselijk genre. Doch niet aan een ieder wordt hét gegeven om al zijne schulden op eenmaal te kunnen afdoen; en wat niet is, zegt het spreekwoord, kan nog komen."\n\nComparisons to other countries: \n-\tIn negative sense (for this author): the article is not meant as a counterweight to the abundance of articles about British women writers, as there is no basis for comparison. British women\'s novels are central to the understanding of the nineteenth century, whereas German women\'s writing is not as important: "Mijne lezers kunnen niet meenen dat deze bladzijden, gewijd aan de herlezing van den letterarbeid van twee vermaarde duitsche vrouwen, bestemd zijn als tegenhanger te dienen van hetgeen men met betrekking tot de hedendaagsche schrijfsters van Groot-Brittannie elders opgemerkt vindt. De gegevens voor zulk een parallel ontbreken, of zouden hoogstens van hier en ginds, en dan nog in ongenoegzame mate, met moeite bij elkander kunnen gebragt worden. De engelsche vrouwe-roman, in Nederland zeer populair, behoort medegerekend te worden onder de vaste faktoren van het gemoeds- en verbeeldingsleven der 19de eeuw. Daarentegen wordt in de nieuwere duitsche bellettrie, met loffelijke uitzonderingen, door den arbeid der vrouwen geen eerste plaats beslagen. Bovendien is dit gedeelte der duitsche letterkunde, voor zooveel althans aangaat de kennis uit de eerste hand, te onzent over het gemeen een gesloten boek."\n\nAuteur wordt vergeleken met andere vrouwelijke auteur, Strauss (JW)']
|