| Notes |
['Tydschrift voor Kunsten en Wetenschappen, 1812, Ie stuk, blz. 417-426 en 458-469.\n\nVan de hand van Isabelle de Montolieu worden hier vrij veel biografische details van Rousseau opgetekend. Er wordt verteld hoe deze Isabelle, die in haar jeugd Rousseau zeer had bewonderd in 1800 een bezoek bracht aan het Pantheon en daar toevalligerwijze een doosje vond met een kanarievogel en een uitgebreid verslag van een verbintenis tussen Rousseau en de schrijfster van dit verslag, een zekere Rosine M. \nBelangrijker dan dit verhaal is de tekening van de verhouding die Isabelle de Montolieu tot de geschriften van Rousseau gehad heeft. Enkele citaten:\n"De werken van JEAN-JACQUES ROUSSEAU maakten het voornaamste gedeelte uit van eene kleine boekerij, die te mijner beschikking stond. Zoodra ik begonnen was die te lezen, werden alle andere schriften voor mij smakeloos; en ik geloof, dat ik daarbij meer gewonnen dan verloren heb. Ik heb, wel is waar, toen ik nog zeer jong was, een roman gelezen, welke, volgens zijn eigen zeggen, gevaarlijk was, maar ik heb voor \'t minst geene andere gelezen; en in dezen heb ik veel meer aanmoediging tot de deugd dan tot de ondeugd gevonden. Indien ik de zoo dikmaals aangehaalde uitdrukking in zijne voorrede wel begrepen heb, verbiedt hij in het algemeen aan de jonge meisjes het lezen van romans, veeleer dan dat van zijne _Heloïse_ in het bijzonder. Wat hiervan zij, ik kan verzekren, dat eene herhaalde lezing van de _Nouvelle Heloïse_ en van den _Emile_, verre van gevaarlijk voor mij geweest zij te zijn, mij altijd een sterk verlangen heeft ingeprent, om beter en deugdzamer te worden.....\nDe tooverkracht van zijnen stijl, die onbekende bekoring, die zich laat beschrijven noch navolgen, die zijn proza de werking van eene streelende muzijk verleent, betooverde mij derwijze, dat ik geenerlei gebrek konde dulden in het wezen, welk met zoo veel gevoels en nadruks zijne gedachten uitdrukte. Ik vond in hem al de trekken van het ideaal der volmaaktheid.....\n\nNaar aanleiding van de _Confessions_ schrijft zij:\nIntusschen moet ik bekennen, dat ik, op meer dan ééne bladzijde van dit onbegrijpelijk werk, al mijne bewondering en spijt wedervond; dat mijne verknochtheid en mijne verteedering en door versterkt werden; doch tevens moest ik meer dan eens blozen over mijne onverstandige aanbidding, welke allengskens verdween, en veranderde in een zacht medelijden met zijne dwalingen, van welke eene overdrevene aandoenlijkheid de bron was. ROUSSEAU was altijd bij mij de voortreffelijkste der Schrijveren, maar niet meer de voortreffelijkste der menschen. Eindelijk werd, met de jaren, de tijd der rede geboren. Ik las andere goede boeken, ik herlas de zijne, en werd volkomen overtuigd, dat ROUSSEAU inderdaad een mengsel der ontzettendste tegenstrijdigheden was.\n\nAvB after WvdB data, 29 juli 2008']
|