| Notes |
['On the Dutch translation of 1799:\n(Blz 717) Tot het schrijven van een goeden Roman wordt zeer veel verëischt – dit hebben wij meermaalen herinnerd, en ons beklaagd, dat ‘er nog zoo veelen gevonden worden, die, zonder de nodige verëischten, aan het schrijven van dezen Roman, dien wij hier voor ons hebben, ‘er nog al wat slag van heeft; althans hij weet de gebeurtenissen nog al aartig te schetsen, aan een te schakelen, en ‘er eene goede uitkomst aan te geven: doch over ’t geheel toont hij op verre na niet genoeg bekend te zijn met het menschlijk hart, noch ook geregelde en onderscheiden denkbeelden te hebben, van ’t waare grootheid van geest is.\n(…)\nELISA is de groote heldin van het stuk: en met deze in hare gedragingen te schetsen, heeft de schrijver bedoeld, ons een ideaal van vrouwelijke volmaaktheid te leveren.\n\tMeesters hebben dergelijke Ideäalen gepoogd te schetsen. – De groote RICHARDSON, weet men, poogde dit in de Grandison, een werk, dat altoos zijne waarde zal gehouden, dat den schrijver zal verëeuwigen. – Thands gaan wij de algemeen bekende aanmerking voorbij. – Grandison, is een voorbeeld zonder weergâ, - niemand zal ooit die hoogte bereiken – met dit al, en hoe zeer men ook aan de Clarisse den voorrang geve, - de Grandison valt niet in het onnatuurlijke – deugd is hier deugd, grootheid is hier waare grootheid – dit zal elk, die hem leest, moeten erkennen, en hoe zeer is hier waare grootheid – dit zal elk, die hem leest, moeten erkennen, en hoe zeer ook overtuigd van het onbereikbare dier volmaaktheid voor elk ondeelig, - met dat al erkennen, dat het wenschelijk ware, die grootheid en verhevenheid niet alleen als idëaal, maar gereäliseerd te zien. Had de schrijver dit in ’t oog gehouden, men zou zijn werk den welverdienden lof kunnen geven, en hoe zeer dan ook een ideäal behelzende, min of meer onbereikbaar, over ’t geheel genomen, met val dat waardig keuren, om, al is het dan vanverre, te worden gevolgd.\n\nDe recensent toont uitgebreid aan dat Elisa toch geen ideaal kan zijn, ,maar hij besluit:\n(Blz 720) Voor het overige willen wij niet ontkennen, dat deze Roman zeer veel goeds en leerrijks heeft.\n\n[AvB after WvdB data, 1 mei 2008]']
|