| Notes |
["'She [Fanny Lewald] is the sensible, courageous woman who, having made her own way through life, now demands that every woman should imitate her development, that women of mettle in general obtain rights for themselves, instead of merely receiving favours.\nAnd so we might almost utter the evil expression: the emancipation of women, to the realisation of which concept Fanny Lewald now claims to devote her life in Germany, just as George Sand tried to introduce this idea in France (though there is a world of difference between their capacities and talents). May Heaven preserve our wives and young daughters from the ideas of our German writer with regard to religion, immortality and everything concerning the religious life of the mind.'\n\n[p.160]\n'Het talent van Fanny Lewald doet ons denken aan die schoone\nen heldere Septemberdagen, die wij thands beleven. Alles is\nzoo scherp geteekend, zoo goed verlicht. Door de fijne luchl\ndringt nog de volle warmte van den zomer, en naast de rijke\nvruchten van den herfst schemert nog overal de kleurenpracht\nder bloemen. Tets dat tot wakkerheid u stemt vervult u. Geen\nvermoeidheid plaagt u. Het leven is een arbeid, en men heeft\nlust doch ook kracht tot dien arbeid. De natuur en alles om\nons heen is in vrede met zich zelf. Dus Fanny Lewald. Die\nklaarheid, die vastbeslotenheid is echter niet op eenmaal verkregen.\nDe jonge vrouw, die na het jaar veertig zich voegde\nbij de groep van hen, die h la tête de la jeune phalange in\nDuitschland stonden, vond wel dadelijk haar plaats, maar vóór\nzij optrad, had zij een langen, langen strijd in haar eigen binnenste\ngevoerd.\nHet kwam ons voor, dat het der moeite zou loonen haar\nbeeld te schetsen. De litteraire ontwikkeling van Berlijn gedurende\ndeze eeuw schikt zich als van zelve telkens om\nde persoonlijkheid van een vrouw, en wel van een Jodin.'\n\n[p.177]\n'En zoo zouden wij haast het booze woord uitspreken: de\nemancipatie van de vrouw, aan de verwezenlijking van welk\nbegrip in Duitschland Fanny Lewald nu zegt haar leven te\nwijden, zoo als George Sand (hoe hemelsbreed ook van haar\nin aanleg en talent verschillend) dit denkbeeld in Frankrijk\ningang heeft pogen te doen vinden. De Hemel behoede onze\nvrouwen en jonge dochters voor de denkbeelden van onze\nDuitsche schrijfster omtrent godsdienst, onsterfelijkheid en al\nwat het religieuse gemoedsleven .aangaat. Professor Kant zou\nzelfs gevonden hebben, dat de kleindochter van zijn vriend\nhaast al te consequent op den ingeslagen weg voortging. Doch\nkwalijk zou het ons voegen, den diepen zedelijken ernst te\nmiskennen, die aan het streven van Fanny Lewald ten grondslag\nligt. Haar ideën omtrent de WAARDE van de vrouw\nmoeten ten minste gewaardeerd worden.'\n\n(credits: De Digitale Gids, www.arik.nl)"]
|