| Notes |
['[p.406]\n“Schetsen uit het dagelijksch leven door SALLY, Sneek,\nH. Pijttersen Tz., 1883.\n\nDe heer Pijttersen te Sneek, die anders geene kosten pleegt\nte sparen aan het uiterlijk van de werken, welke hij uitgeeft, heeft\naan dit boekje geen bijzondere zorg besteed. Het ziet er doodeenvoudig\nuit, en zelfs een inhoudsopgave heeft er, naar het schijnt,\nniet op over kunnen schieten. Hoewel het titelblad het jaartal\n1883 draagt, schijnt het eerst voor weinige weken aan den boekhandel\nte zijn verzonden. De titel Schetsen uit het dagelijksch leven,\nis er ook al niet op aangelegd om de aandacht te trekken. Toch zou\nhet jammer zijn, wanneer het publiek, verwend door schelklinkende\nen veelkleurige omslagen, — een onzer jonge uitgevers kondigde\nzelfs dezer dagen een Uitgaaf polycolor aan! — aan dit bescheiden\ngetooide boekske minder aandacht schonk. S a l l y , die voor de\nlezers van Gouverneur\'s Oude Huisvriend geen onbekende is,\ndoch, naar wij meenen, met deze novellen voor het eerst in ruimer\nkring optreedt, heeft er alle recht op dat zijn bundeltje niet onopgemerkt\nvoorbijgaat.\nOnze novellisten zoeken gewoonlijk hunne onderwerpen niet ver\naf; in den regel zijn hunne verhalen, evenals die van Sally, aan\nhet dagelijksch leven ontleend, en vaak leveren de onbeduidendste\nvoorvallen uit dat leven hun de stof voor hunne schetsen. In\nbeginsel valt daar niets tegen te zeggen. De eenige eisch,\ndien men den novellendichter stellen mag is, dat hij werkelijk\ndichter in proza zij ; dat hij, zij \'t ook in de naastbijliggende\nwerkelijkheid, het greintje poëzie wete te vinden, dat ^overal\nschuilt", en dit in den gloed zijner phantasie of den vroolijken\nlichtstraal van zijn humor doe vonkelen.\nTerwijl Sally zich in dezen bundel onderscheidt door een gemakkelijken\nstijl en een heldere en smaakvolle wijze van voorstellen,\nzouden wij niet durven beweren, dat hij in al zijn schetsen\n\nLETTERKUNDIGE KRONIEK. 407\ngetoond heeft dat greintje poëzie gevonden te hebben, waarvan wij\nspraken, of de gaaf te bezitten het in het juiste licht te stellen-\nHet zijn meer in het bijzonder twee novellen, welke zich door\nkeuze en bewerking van het onderwerp boven de anderen onderscheiden.\nWij bedoelen die getiteld: Salomës geschenk en Be roos\nvan Saron. Beiden brengen ons in Joodsche omgeving.\nIlachel Wolf — in Salome\'s geschenk — is door haren vader\nMoritz Wolf, een Joodsch manufacturier van den ouden stempel,\nverstooten, omdat zij een jong dokter, Karl Melchior, gehuwd\nheeft, die, ofschoon ook Jood, met de meeste der overoude Joodsche\ngebruiken van de Mozaïsche wet had gebroken, en dus door den\northodoxen Wolf als een afvallige beschouwd wordt. De oude Wolf,\ndie weduwnaar is, woont thans alleen met zijne tweede dochter\nSalome (Schlome). Reeds herhaaldelijk heeft deze getracht haren\nvader met de verstootene te verzoenen, maar te vergeefs.\n“Twee jaren lang hadden zij in dezelfde stad gewoond, zonder\ndat de vader één stap van toenadering had gedaan, terwijl Karl\nen Rachel telkens trachtten, zich met hem te verzoenen.\n;/Rachel zag haren vader niet anders dan in de synagoge, waar\nzij door het hekwerk der vrouwenafdeeling eiken sabbath en eiken\nJontefdag (feestdag) zoolang tuurde, tot zij hem gewaar werd en\ndan zoolang met gevouwen handen naar hem bleef staren, tot de\ntranen, die uit haar oogen vloeiden, haar verblindden."\nMen ziet uit deze laatste zinsnede, dat Sally in een paar trekken\neen toestand weet te teekenen; de smart van de verstootene kon\nniet plastischer, en tegelijk soberder en treffender worden geschetst\ndan hier geschiedt.\nHet Loofhuttenfeest nadert en de toebereidselen daartoe worden\nook bij Moritz Wolf gemaakt. De oude manufacturier zit \'s avonds\nvóór het feest nog voor zijn kasboek, maar zijn gedachten zijn\nelders. Telkens dringt zich de gedachte aan Rachel tusschen hem\nen de kolommen cijfers, die hij naziet.\n“Kort geleden op Jom Kippoer (Groote verzoendag) hebt ge\nu met God verzoend — maar zoude Jehova het offer Hem gebracht\naannemen, terwijl uw hart niet verzoend was met uw eigen vleesch\nen bloed ?" klonk het in zijn binnenste.\n“Ik heb juist ter eere Gods haar verstooten, omdat zij dien\nPosche Isroel (afvallige) volgde en dus ook ons oud geloof verliet,*\nrechtvaardigde hij zichzelven, tegen de stem van zijn geweten.\n\n4 0 8 LETTERKUNDIGE KRONIEK.\n“Als op den dag der opstanding uw vrouw tot u komt en\nvraagt: wwat hebt ge met ons kind, onze Rachel, gedaan?" wat\nzult ge dan antwoorden, Moritz Wolf?* klonk het weder in zijn\nbinnenste. „Zal zij zich niet van u afkeeren en zeggen : „Ik heb\ngeen deel aan den man, die zijn eigen vleesch en bloed verstiet. . . *\n“God der gerechten ! Wat was dat ?"\n„Een schaduw gleed langs het raam... zij drukte zich tegen de\n^glasschijven. Duidelijk zag Wolf den omtrek eener gedaante in een\nlang kleed en bevend bedekte hij het gelaat met de handen.*\nDe schaduw was die van Rachel, die, weduwe geworden, met\nhaar eenig kind terug is gekeerd naar haar geboortestad. Hoe\nSchlome van het feest gebruik maakt om de verstootene in het\nvaderlijk huis terug te brengen, en Rachel, a l s h a a r g e s c h e n k ,\nonder het groene dak der loofhut, haren vader in de armen te\nvoeren, schetst Sally met veel talent.\nOok de Roos van Saron geeft ons een Joodsch binnenhuisje te\naanschouwen, treffend van kleur, zonder overlading.\nHet Joodsche leven, dat in ons land in menig opzicht zijn\neigenaardige kleur heeft behouden, biedt voor den opmerker nog\nrijke stof. Het valt gemakkelijk de karikatuur van dat leven te\nteekenen; maar het dieper op te vatten en er sympathie voor te\nwekken als voor een van de vele belangrijke vormen, waarin zich\nhet leven en lijden der menschheid openbaart, is niet ieder gegeven.\nDe schrijver, die zich achter den pseudoniem Sally verbergt, blijkt\nin het kleine kader der novelle voor deze taak volkomen berekend.\n\n(credits:De Digitale Gids, www.arik.nl (non-OCRed scans of original pages))']
|